Komisja Europejska opublikowała nowe wytyczne techniczne na lata 2021–2027 dotyczące zapewnienia odporności projektów infrastrukturalnych na zmianę klimatu. Wytyczne te ułatwią szersze uwzględnienie kwestii związanych z klimatem w kontekście przyszłych inwestycji i przygotowywania projektów infrastrukturalnych – od budynków i infrastruktury sieciowej po najróżniejsze zbudowane systemy i aktywa. Dzięki temu europejscy inwestorzy instytucjonalni i prywatni będą mogli podejmować świadome decyzje w sprawie projektów uznanych za zgodne z porozumieniem paryskim i celami UE w dziedzinie klimatu.
Przyjęte wytyczne pomogą tym samym Unii Europejskiej w realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, wdrożeniu wymogów wynikających z Europejskiego prawa o klimacie i zwiększeniu udziału w UE wydatków na cele ekologiczne. Wytyczne te są one dostosowane do ścieżki zakładającej redukcję emisji gazów cieplarnianych o 55% netto do 2030 roku i osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050. Ich podstawę stanowią zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim” oraz „nie czyń poważnych szkód”. Spełniają one również wymogi określone w przepisach dotyczących szeregu unijnych funduszy, takich jak program InvestEU, instrument „Łącząc Europę”, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST).
Zmiana klimatu już dziś wywiera wpływ na aktywa i obiekty infrastruktury o długim okresie eksploatacji, takie jak koleje, mosty czy elektrownie, i skutki te będą się nasilać w przyszłości. Szczególnej uwagi wymaga na przykład budowanie na obszarach, które prawdopodobnie zostaną dotknięte skutkami podnoszenia się poziomu mórz i oceanów. Podobnie tolerancja termiczna w przypadku szyn kolejowych musi uwzględniać prognozowaną wyższą temperaturę maksymalną, a nie wartości historyczne. Kluczowe jest zatem wyraźne zidentyfikowanie infrastruktury, która sprosta wyzwaniom przyszłości neutralnej dla klimatu i odpornej na zmianę klimatu – a następnie inwestowanie w nią.
Weryfikacja pod względem odporności na zmianę klimatu to proces włączania działań na rzecz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej w procesy przygotowywania projektów infrastrukturalnych. W przyjętych dziś wytycznych technicznych określono wspólne zasady i praktyki w zakresie identyfikacji i klasyfikacji fizycznych zagrożeń klimatycznych (oraz zarządzania nimi) podczas planowania, opracowywania, realizacji i monitorowania projektów i programów infrastrukturalnych. Proces ten jest podzielony na dwa filary (łagodzenie i dostosowanie) oraz dwa etapy (monitorowanie i szczegółowa analiza), przy czym udokumentowanie i weryfikację sposobów zapewnienia odporności na zmianę klimatu uznaje się za kluczowy element uzasadnienia decyzji inwestycyjnych.
Konkretnie w odniesieniu do infrastruktury o okresie eksploatacji wykraczającym poza 2050 rok wytyczne stanowią, że w przypadku każdego projektu eksploatacja, utrzymanie i finalna likwidacja powinny odbywać się w sposób neutralny dla klimatu, co może obejmować aspekty gospodarki o obiegu zamkniętym, takie jak recykling lub zmiana przeznaczenia materiałów. Odporność nowych projektów infrastrukturalnych na zmianę klimatu należy zapewnić za pomocą odpowiednich środków dostosowawczych opartych na ocenie ryzyka związanego z klimatem.
